Szyicki islam

Istnienie miejsc pielgrzymkowych, innych niż święte sanktuarium Ka'ba w Mekce, jest w islamie kontrowersyjnym tematem. Muzułmanie sunniccy, zgodnie z nakazami objawień Mahometa w Koranie, twierdzą, że poza Mekką nie może być żadnego miejsca pielgrzymek. Kiedy Mahomet zmarł, został pochowany w domu swojej żony Aiszy i nie wolno było odwiedzać jego grobu. Zgodnie z jego naukami miejsca pochówku czterech Słusznie Kierowanych Kalifów nie zostały potraktowane w szczególny sposób, a nad żadnym z ich grobów nie wzniesiono świątyń. Podobnie twierdzenie sunnitów, że wiara w groby świętych i odwiedzanie ich nie jest Koranem. W rzeczywistości jednak święci i miejsca pielgrzymek są niezwykle popularne w całym świecie islamskim, szczególnie w Maroku, Tunezji, Pakistanie, Iraku i Iranie.

Aby zrozumieć praktykę pielgrzymek w Iranie, trzeba najpierw dowiedzieć się czegoś o różnicach między dwiema głównymi sektami islamu, sunnitami i szyitami, w szczególności, dlaczego i kiedy te różnice powstały w historii. Przed śmiercią Mahomet nie określił z absolutną jasnością, kto powinien kierować nową religią islamu. Nie miał ocalałych synów i nawet nie wskazał, jaki rodzaj przywództwa powinien go zastąpić. Śmierć Mahometa 8 czerwca 632 skłoniła społeczność wierzących do debaty nad kryteriami prawowitej sukcesji. Według źródeł zebranych dwa do trzech wieków po śmierci Mahometa, pojawiły się dwa podstawowe rozwiązania problemu sukcesji. Jedna grupa utrzymywała, że ​​Prorok wyznaczył swojego kuzyna i zięcia Alego (Alī ibn Abi Ṭālib) na swojego następcę. Druga grupa, przekonana, że ​​Mahomet nie dał takich wskazówek i że jego przemówienia, które odnosiły się do Alego jako jego następcy, zostały błędnie zinterpretowane przez szyitów, wybrała ze swojej grupy starszego ucznia, Abu Bakra, pierwszego dorosłego mężczyznę nawróconego przez Proroka. i był ojcem jego żony Aiszy. Sam proces wyboru następcy był niedemokratyczny, ponieważ Ali i jego zwolennicy nie byli obecni na spotkaniu, zajęci pogrzebem Mahometa. Ci, którzy poparli Abu Bakr, stanowili większość i stanowili zalążek tego, co później stało się „ludem sunny i Zgromadzenia”, w skrócie sunnitami. Grupę, która popierała Alego, nazywano szyitami (co oznacza „partię” lub „zwolenników” domu Alego), później popularnie znaną jako szyicka.

Po Abu Bakr, który rządził około dwóch lat i trzech miesięcy, następowali kolejno kalifowie Umar, a następnie Osman, po których śmierci kalifat ostatecznie przeszedł na Alego. Według szyitów, pierwsi trzej kalifowie, którzy rządzili przez dwadzieścia cztery lata, są uważani za uzurpatorów za to, że pozbawili Alego prawa do rządzenia. Po tym, jak Ali został kalifem w 656, nie był w stanie przezwyciężyć sprzeciwu swoich rywali i został zamordowany w 661. Zwolennicy Ali utrzymywali, że starszy syn Alego, Hasan, powinien zostać następnym kalifem, ale uniemożliwił mu to Muawiya (kuzyn wcześniejszego kalifa Osmana), który przywłaszczył sobie kalifat. Drugi syn Alego, Hussain, pod silną presją Muawiyi, zgodził się odroczyć swoje roszczenia do kalifatu do śmierci Muawiyi, ale nie udało mu się osiągnąć tego celu przez dalszą zdradę Muawiyi, który wyznaczył własnego syna Yazida na kalifa. Szyici, odmawiając uznania Jazydów za kalifa, zbuntowali się, a ich przywódca Hussain (drugi syn Aliego i trzeci imam) zginął w bitwie pod Karbalą w 680 r. n.e. Odkąd kalifat przeszedł w ręce Muawiya i dziedzicznej dynastii Umajjadów (później po niej przybyli ich wrogowie Abbasydzi), szyici agitują za zastąpieniem tego, co uważają za uzurpatorów, prawdziwym potomkiem proroka Mahometa.

Charakterystyczną instytucją szyickiego islamu praktykowaną w Iranie (ponieważ istnieje kilka różnych form szyickich w świecie islamskim) jest imamat, który stwierdza, że ​​było dwunastu imamów jako następców Mahometa. Podstawowym dogmatem Imamate jest to, że następca Mahometa, oprócz bycia przywódcą politycznym, musi być także przywódcą duchowym, zdolnym do interpretacji wewnętrznych tajemnic Koranu i szariatu (świętego prawa islamu). Szyici utrzymują, że jedynym prawowitym spadkobiercą i następcą Mahometa jest Ali, zarówno z prawa urodzenia, jak iz woli Proroka. Szyici czczą Alego jako Pierwszego Imama, a jego potomkowie, począwszy od synów Hasana i Hussaina, kontynuują linię imamów aż do Dwunastego, który, jak się uważa, wstąpił w nadprzyrodzony stan, aby powrócić na ziemię przed dniem sądu. W szyickim islamie termin imam jest tradycyjnie używany tylko dla Alego i jego jedenastu potomków, podczas gdy w islamie sunnickim imam jest po prostu liderem zbiorowej modlitwy. (Doktryna szyitów o imamacie nie została w pełni opracowana aż do X wieku. Inne dogmaty rozwinęły się jeszcze później. Cechą charakterystyczną szyickiego islamu jest ciągłe przedstawianie i reinterpretacja doktryny). Chociaż żaden z Dwunastu Szyickich Imamów, z wyjątkiem Ali , kiedykolwiek rządzili islamskim rządem, ich zwolennicy zawsze mieli nadzieję, że przejmą przywództwo społeczności islamskiej. Ponieważ kalifowie sunniccy byli świadomi tej nadziei, szyici imamowie byli na ogół prześladowani przez dynastie Umajjadów i Abbasydów. Sprawa tych prześladowań, poczynając od Alego i jego synów, a kończąc na ośmiu kolejnych imamach, ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia motywacji i praktyk szyickich pielgrzymek w Iranie i Iraku.

Chociaż szyici żyli w Iranie od najwcześniejszych dni islamu, a dynastia szyicka istniała w regionie Iranu w X i XI wieku, uważa się, że większość Irańczyków była sunnitami aż do XVII wieku. Dynastia Safawidów uczyniła islam szyicki oficjalną religią państwową w XVI wieku i agresywnie nawracał w jej imieniu. Uważa się również, że w połowie XVII wieku większość ludzi w tym, co obecnie nazywa się Iranem, stała się szyitami, przynależność ta trwa nadal.

Znaczącą i bardzo widoczną praktyką szyickiego islamu jest odwiedzanie sanktuariów imamów w Iraku i Iranie. Warto zauważyć, że tylko jedna z sanktuariów imama znajduje się w Iranie, imama Rezy w Mashhad, podczas gdy inne sanktuaria imamów znajdują się w Iraku i Arabii Saudyjskiej. Ta ciekawa sprawa jest historycznie tłumaczona faktem, że panujący kalifowie dynastii Umajjadów i Abbasydów obawiali się, że szyiccy imamowie mogą zmobilizować swoich zwolenników i dążyć do obalenia przywództwa sunnickiego lub próbować ustanowić rywalizujący kalifat w innej części świata islamskiego. W rezultacie wielu szyickich imamów było przetrzymywanych w areszcie domowym w Iraku i, zgodnie z wierzeniami szyitów, wielu z nich zostało zamordowanych, głównie za pomocą trucizny. Od X wieku mauzolea szyickich imamów w Iraku i Iranie stały się miejscami chętnie odwiedzanymi przez różne szyickie sekty z powodu trudności i kosztów pielgrzymki hadżdż do Mekki. Wierzący szyici, zgodnie z nakazem Mahometa, będą starali się odwiedzić Mekkę przynajmniej raz w ciągu swojego życia, ale pielgrzymki do sanktuariów imamów są na ogół znacznie bardziej popularne. Ponownie, podczas gdy sunnici uważają cześć świętych i imamów (oraz pielgrzymki do ich sanktuariów) za heretyckie, wyznawcy sekt szyickich racjonalizują swoje praktyki pielgrzymkowe, odwołując się do określonego fragmentu Koranu. Sura 10:42 (nie proszę cię za to o żadną nagrodę, ale o miłość do moich bliskich krewnych) jest interpretowana przez szyitów jako wyrażenie zgody Mahometa, aby świątynie jego krewnych były szanowane, utrzymywane i odwiedzane. Szyickie świątynie w sunnickim Iraku były często niszczone lub bezczeszczone przez fanatycznych sunnitów, ale za każdym razem świątynie są odbudowywane, coraz bardziej chwalebnie, przez szyickich wierzących.

Miejsca świątyń dwunastu szyickich imamów to:

1. Ali ibn Abi Talib; w Nadżaf, Irak
2. al-Hasan (Alhasan); w Medina, Arabia Saudyjska
3. al-Hussain (Alhussain); w Karbali, Irak
4. Ali Zayn al-Abidin (Alabideen); w Medina, Arabia Saudyjska
5. Muhammad al-Baqir (Albaqir); w Medina, Arabia Saudyjska 
6. Dżafar al-Sadiq (Alsadiq); w Medina, Arabia Saudyjska
7. Musa al-Kazim (Alkadhim), w Bagdadzie, Irak
8. Ali al-Rida (Reza, Alridha); w Meszhedzie, Iran
9. Muhammad al-Jawwad (Aljawad); w Bagdadzie, Irak
10. Ali al-Hadi (Alhadi); w Samarze, Irak
11. Hassan al-Askari (Alhasan Alaskari); w Samarze, Irak
12. Muhammad al-Mahdi (Almahdi); ukryty imam

Oprócz często odwiedzanych sanktuariów imamów, istnieją dwie inne kategorie islamskich miejsc pielgrzymkowych w Iranie. Są to imamzadihs, czyli grobowce potomków, krewnych i uczniów dwunastu imamów; oraz mauzolea czczonych świętych i uczonych sufickich (sufizm jest ezoteryczną lub mistyczną tradycją islamu). Po IX wieku kult grobów pobożnych mężczyzn (a czasem kobiet) stał się niezwykle popularny, zwłaszcza we wschodnim Iranie, a grobowiec pamiątkowy, często z towarzyszącą mu szkołą religijną, zajął czołowe miejsce wśród typów monumentalnych budowli w języku perskim. architektura. Jednak praktyka wznoszenia grobowców niczego nie zawdzięczała dogmatom Koranu, a zamiast tego opierała się na głęboko zakorzenionych popularnych wierzeniach i niemal powszechnej tendencji Iranu do oddawania czci i ciągłego opłakiwania męczenników imamów. Inne rodzaje miejsc pielgrzymkowych istnieją w Iranie, w tym święte drzewa, studnie i ślady stóp, ale one również są identyfikowane z konkretnymi świętymi osobami, które mogły odwiedzić to miejsce lub w inny sposób być z nim związane.

Słowo imamzadih odnosi się zarówno do sanktuarium, w którym pochowany jest potomek imama, jak i do samego potomka. Tak więc, odwiedzając sanktuarium, pielgrzym (za'ir w języku perskim) składa również osobistą wizytę czczonej osobie. Grób świętego (awliya) jest punktem psychicznego kontaktu ze świętym, gdyż grób jest pojmowany jako miejsce zamieszkania świętego i może być porównany w funkcji do chrześcijańskiego martyrium. Święci, imamowie i osoby uświęcone przez Imamzadihs są postrzegane jako mające bliską relację z Bogiem i dlatego pielgrzymi zwracają się do nich jako wstawiennicy. Pielgrzymi odwiedzają sanktuarium świętego, aby otrzymać część jego duchowej mocy (baraka), a odbycie pielgrzymki (ziyarat) również przynosi pielgrzymowi błogosławieństwo religijne.

Pisanie o pielgrzymce W Iranie antropolog Anne Betteridge wyjaśnia: „Sanktuaria szyitów muzułmańskich są określane jako progi. Najważniejsza świątynia w kraju, miejsce grobu ósmego imama w Meszhadzie, jest formalnie zatytułowana „Astan-e Qods- e Razavi” – „próg świętości Rizy”. Na takich progach zawieszone są konwencjonalne relacje przyczyny i skutku: nadprzyrodzone moce mogą być wykorzystane do rozwiązywania problemów, które nie poddają się konwencjonalnym formom zadośćuczynienia lub gdy konwencjonalne środki nie są w zasięgu dosięgnąć niespokojnych jednostek. Pielgrzymka odbywa się z myślą o konkretnych celach. Pielgrzymi odwiedzają sanktuaria w nadziei, że w jakiś namacalny sposób będą beneficjentami Bożej łaski, ale komentują, że doświadczenie pielgrzymowania jest pocieszające i otwierające serca w Nieraz spotykałem ludzi, którzy będąc zrozpaczeni i niezdolni do przedyskutowania problemów z krewnymi i przyjaciółmi, odwiedzali imamzadihów, aby znaleźć spokój i pocieszenie. Dzięki ich związkom z imamami, uważa się, że potrafią czynić cuda – wydarzenia, które nie mogą być spowodowane ludzkimi zdolnościami lub naturalnym działaniem. Imamowie i ich potomkowie są traktowani jako jednostki; kontaktują się z nimi jako z mężczyznami i kobietami, którzy doświadczyli trudności podobnych do tych, które nękają pielgrzymów w sanktuariach. W wyniku własnego doświadczenia tragedii święci mogą być zarówno sympatyczni, jak i pomocni. Indywidualność świętych znajduje odzwierciedlenie w ich cudownych specjalizacjach. Niektóre sanktuaria w Sziraz postrzegane są jako posiadające specjalizacje w cudownym działaniu. W rezultacie każdy pielgrzym poszukujący pomocy Bożej ma do dyspozycji szereg sanktuariów i świętych, z którymi można się konsultować, w zależności od tego, jak zdefiniuje dany problem. Poprzez złożenie przysięgi wierzący próbuje zawrzeć sojusz z imamem lub imamzadihem i przedstawić swoją sprawę w taki sposób, aby wymusić przychylną odpowiedź. Jeśli zostanie udzielona łaska, oficjalnie uznana korespondencja między świętą osobą a wierzącym może być celebrowana publicznie w odpowiednim sanktuarium”.

Więcej informacji na temat pielgrzymek w tradycji szyickiej, szczególnie w mieście Sziraz, można znaleźć w rozdziale dziesiątym (Specjaliści w cudownych akcjach: Niektóre świątynie w Sziraz, autor: Anne Betteridge) w Sacred Journeys: The Anthropology of Pilgrimage; pod redakcją Alana Morinisa.

Dodatkowe uwagi na temat szyickiego islamu: (Informacje dzięki uprzejmości: The Library of Congress - Country Studies)

Wszyscy szyiccy wierzą, że istnieje siedem filarów wiary, które szczegółowo opisują działania niezbędne do demonstrowania i wzmacniania wiary. Pierwszych pięć z tych filarów jest wspólnych dla muzułmanów sunnickich. Są szahada, czyli wyznaniem wiary; namaz, czyli zrytualizowana modlitwa; zakat, czyli dawanie jałmużny; tartak, post i kontemplacja w ciągu dnia podczas księżycowego miesiąca Ramazan; i hadżdż, czyli pielgrzymka do świętych miast Mekki i Medyny raz w życiu, jeśli jest to opłacalne. Pozostałe dwa filary, które nie są dzielone z sunnitami, to dżihad - czyli krucjata mająca na celu ochronę islamskich ziem, wierzeń i instytucji oraz wymóg czynienia dobrych uczynków i unikania wszelkich złych myśli, słów i czynów.

Dwunastu szyickich muzułmanów również wierzy w pięć podstawowych zasad wiary: jest jeden Bóg, który jest jednolitą boską istotą w przeciwieństwie do trynitarnej istoty chrześcijan; Prorok Muhammad jest ostatnim z linii proroków, począwszy od Abrahama i obejmując Mojżesza i Jezusa, i został wybrany przez Boga, aby przedstawić swoje przesłanie ludzkości; następuje zmartwychwstanie ciała i duszy w dniu ostatecznym lub sądu; Boska sprawiedliwość wynagrodzi lub ukarze wierzących w oparciu o działania podjęte z ich własnej, wolnej woli; a dwunastu imamów było następcami Mahometa. Pierwsze trzy z tych wierzeń są również podzielane przez szyitów niebędących dwunastoma i muzułmanów sunnickich.

Uważa się, że dwunasty imam miał zaledwie pięć lat, kiedy imamat zstąpił na niego w 874 r. Po śmierci jego ojca. Dwunasty Imam jest zwykle znany z tytułów Imam-e Asr (Imam Wieku) i Sahib az Zaman (Władca Czasu). Ponieważ jego wyznawcy obawiali się, że może zostać zamordowany, Dwunasty Imam został ukryty przed widokiem publicznym i był widziany tylko przez kilku jego najbliższych zastępców. Sunnis twierdzą, że nigdy nie istniał lub zmarł jako dziecko. Szyici wierzą, że Dwunasty Imam pozostał na ziemi, ale ukryty przed opinią publiczną przez około siedemdziesiąt lat, okres, który określają jako mniejszą okultyzm (gheybat-e sughra). Szyici wierzą również, że Dwunasty Imam nigdy nie umarł, ale zniknął z ziemi około roku 939 ne. Od tego czasu większa okultacja (gheybat-e kubra) Dwunastego Imama obowiązywała i będzie trwać, dopóki Bóg nie rozkaże Dwunastemu Imamowi, aby objawia się ponownie na ziemi jako Mahdi, czyli Mesjasz. Szyici wierzą, że podczas większego okultacji Dwunastego Imama jest obecny duchowo - niektórzy uważają, że jest obecny również materialnie - i proszono go o ponowne pojawienie się w różnych inwokacjach i modlitwach. Jego imię pojawia się na zaproszeniach na ślub, a jego urodziny są jednym z najbardziej radosnych ze wszystkich szyickich uroczystości religijnych.

Podobnie jak islam sunnicki, islam szyicki rozwinął kilka sekt. Najważniejszą z nich jest sekta Twelver lub Ithna-Ashari, która dominuje w świecie szyickim. Jednak nie wszyscy szyici zostali Dwunastoma. W VIII wieku powstał spór o to, kto powinien przewodzić społeczności szyickiej po śmierci szóstego imama, Jaafara ibn Muhammada (znanego również jako Jaafar jako Sadiq). Grupa, która ostatecznie stała się Dwunastoma, podążała za naukami Musa al Kazim; inna grupa podążała za naukami brata Musy, Ismaila i nazywano ich Ismailis. Izmailici są również określani jako Siódemki, ponieważ odłączyli się od społeczności szyickiej z powodu sporu dotyczącego siódmego imama. Izmailici nie wierzą, że którykolwiek z ich imamów zniknął ze świata, aby powrócić później. Podążali raczej za ciągłą linią przywódców reprezentowanych na początku 1993 roku przez Karima al Husayniego Agha Khana IV, aktywną postać w międzynarodowych działaniach humanitarnych. Twelver Shia i Ismailis również mają swoje własne szkoły prawnicze.

Zobacz także:

Pielgrzymka nie-hadżdż w islamie: zaniedbany wymiar religijnego obiegu; Bhardwaj, Surinder M .; Journal of Cultural Geography, vol. 17: 2, wiosna / lato 1998

Sufizm: jego święci i świątynie: wprowadzenie do nauki o sufizmie, ze szczególnym odniesieniem do Indii; Subhan, John A .; Wydawca Samuela Weisera; Nowy Jork; 1970.

Aby uzyskać dodatkowe informacje:

• Sanktuaria w Iranie